Każdy, kto choć raz zastanawiał się nad historią Nagrody Nobla, musiał natrafić na jedno, wielkie pytanie: dlaczego wśród jej kategorii nie ma nagrody z matematyki? W końcu matematyka to jedna z najważniejszych dziedzin nauki, która kształtuje nasz świat. Więc, gdzie się podziała?
Historia Nagrody Nobla
Nagroda Nobla została ustanowiona w 1895 roku przez Alfreda Nobla, wynalazcę dynamitu. Zgodnie z jego wolą, nagroda miała być przyznawana osobom, które „najbardziej pożytecznie” przyczyniły się do ludzkości w sześciu kategoriach: fizyce, chemii, medycynie, literaturze, a także w dziedzinie pokoju. Zauważmy, że matematyka w tej liście nie została uwzględniona, mimo że była jednym z fundamentów naukowych, na których opierały się inne nagrody.
Wszystko wskazuje na to, że decyzja Nobla nie była przypadkowa. Choć nie wiemy na pewno, co kierowało jego myśleniem, istnieje wiele spekulacji. A może po prostu Nobel nie chciał, aby matematyka przesłoniła inne dziedziny? A może chodziło o coś zupełnie innego? Przekonajmy się.
Dlaczego Brak Matematyki w Nagrodach Nobla?
Pierwsza teoria, która nasuwa się na myśl, to ta, że Alfred Nobel nie lubił matematyków. Tak, to prawda, że matematyką interesował się bardzo mało. Istnieje nawet plotka, że Nobel miał osobisty konflikt z jednym z najsłynniejszych matematyków tamtych czasów, Gösta Mittag-Lefflerem, który był również współczesnym Nobla. Rzekomo, nie potrafił zrozumieć, jak ludzie mogą spędzać całe dni nad abstrakcyjnymi liczbami, zamiast zajmować się czymś bardziej praktycznym, jak wynalazki.
Inna teoria mówi o tym, że Nobel po prostu nie dostrzegał potrzeby wprowadzenia nagrody matematycznej, ponieważ uważał matematykę za zbyt ogólną dziedzinę. Nobel był praktykiem – interesowały go konkretne wynalazki, które zmieniały świat, a nie teoretyczne rozważania na temat liczb i struktur. Może w jego oczach matematyka była tak uniwersalna, że nie zasługiwała na osobną nagrodę?
Matematyka a Nobel – Czy Matematycy Są Zapomniani?
Choć matematyka nie ma własnej nagrody Nobla, to nie oznacza, że matematycy są całkowicie pomijani. Istnieje specjalna nagroda, znana jako Medal Fieldsa, która bywa nazywana „Matematycznym Noblem”. Medal ten jest przyznawany co 4 lata matematykom do 40. roku życia za ich wyjątkowy wkład w rozwój tej dziedziny. Ponadto, matematyk może również otrzymać Nagrodę Nobla w jednej z innych kategorii, jeśli jego prace mają zastosowanie praktyczne w fizyce, chemii lub medycynie.
Warto jednak zauważyć, że Medal Fieldsa nie jest aż tak prestiżowy jak Nobel – jest przyznawany tylko co cztery lata i ogranicza się do młodszych matematyków. Dla porównania, Nobel ma swoją coroczną tradycję, a laureaci są w każdym wieku. Mimo to, dla wielu matematyków Medal Fieldsa stanowi najwyższe osiągnięcie ich kariery.
| Rok | Laureat | Obszar pracy |
|---|---|---|
| 2014 | Manjul Bhargava | Teoria liczb |
| 2018 | Peter Scholze | Geometria algebraiczna |
| 2022 | Maryna Viazovska | Teoria przestrzeni symetrycznych |
Podsumowanie – Czy Matematyka Potrzebuje Nobla?
Na zakończenie warto zadać pytanie: czy matematyka naprawdę potrzebuje własnej nagrody Nobla? Może lepiej, że matematyka nie jest odrębnie wyróżniona, ponieważ przez to jej wartość nie jest ograniczona do jednej nagrody. W końcu matematycy są doceniani na różne sposoby: zarówno przez inne prestiżowe nagrody, jak i przez samych siebie, którzy codziennie wprowadzają innowacje w świecie liczb i wzorów.
Tak czy inaczej, brak nagrody Nobla w matematyce sprawił, że powstało wiele ciekawych teorii i spekulacji. A kto wie, może w przyszłości doczekamy się jakiegoś „Nobla” z tej dziedziny. Może jednak Alfred Nobel po prostu wiedział, że matematyka sama w sobie jest najpiękniejszą nagrodą!